İstanbul’a ilk kez Marmara Adası’ndan getirildiği için ‘ada çayı’ olarak adlandırılan bitkidir. Latince adı Salvia officinalis olan ada çayı, ballıbabagiller familyasından gelen tıbbi ve aromatik bir bitki türüdür. Uçucu yağ ve baharat bitkisi olan ada çayına ait dünya çapında 5 binden fazla farklı tür bulunur.

Ada çayının yaprakları, kaynatıldığında çay olarak içilebildiği gibi buhar distilasyonu olarak tanımlanan damıtma yöntemiyle, esansı ya da farklı bir deyişle uçucu yağı elde edilerek de kullanılır.  Tarih boyunca insanlar ada çayını, ağrı, ishal, sindirim sistemi problemleri, soğuk algınlığı ve ruhsal sorunların tedavisinde kullanmıştır.

Adalarda sevilerek içilir. Güneşte kurutulur ve saklanır.

Adalarda doğal ortamda yetişen birçok kekik türü olmakla birlikte iki tür kekik göze çarpar. İstanbul Kekiği (Origanum vulgare ubsp. Hirtum) baharat ve çay olarak tüketilir. Bitki boyu 60-65 cm boyutundadır.

Diğer tür ise Limon Kekiğidir, bitki boyu 10-30 cm civarında bol çiçekli ve arıların gözdesidir. ‘Altın Kekik’ olarak da anılır. Marmara adasında yerel halk tarafından toplanır, güneşte kurutulur ve paketlenerek satışı yapılır.

Fazla yeme sarhoş olursun!

Aynı zamanda Çilek Ağacı adıyla da bilinmektedir. Latince adı (Arbutus unedo).

Yaz sonunda sarı yeşile dönüşen meyveler yenilebileceği zaman kırmızıya dönüşür. Yumuşak, hafif buruk tatlı bu meyveler aslında tohum kesesidir

Gençken tüylü olan kızılımsı kahverengi dallar üzerindeki yapraklar tüysüz, üst yüzü parlak yeşil, alt yüzü daha açık yeşil, kenarları testere dişli, uçları sivri ve derimsi bir ayaya sahiptir. Çiçekler beyaz renkli, uç kısımları yeşilimsi, salkım durumları halinde toplanmışlardır. Meyveleri küre biçiminde, 1–2 cm çapında, yüzeyi pürtüklü, önceleri yeşilimsi, olgunlukta ateş kırmızısı veya portakal rengindedir. 4-5 tohumlu etli bir meyvesi vardır. Meyveleri etli, ama çekirdekli bulunmaktadır, Marmara Adası’nda dağ çilekli dondurma sevilerek yenilir. Asmalı, Topağaç sırtlarında çok sayıda Koca Yemiş çalısına rastlanır.

Adalarda doğal ortamda yetişen kantaron bitkisi (Hypericum perforatum) Kılıç Otu, Mayasıl Otu ve Koyunkıran olarak da bilinir, yol kenarlarında ve zeytinlik çevresinde, kırlarda kendiliğinden yetişir.

Kantaron yağı, bu bitkiden elde edilir. Sarı çiçekler toplanarak güneş ışığı alan bir yerde zeytinyağında bekletilir. Bu yağ kırmızı renk aldıktan sonra oluşan merhem yara iyileştirici olarak kullanılır.

Bitki eski Yunan ve Roma medeniyetleri zamanında kötü büyülere karşı koruyucu olarak ünlenmişti.

Adalarda açık aktarlarda, yağını ve kurutulmuş çayını bulabilirsiniz.

Ilıman ve yazlık iklim şartlarını seven bu bitki (Momordica charantia). Bugün özellikle mide hastalıkları tedavisinde kullanılmaktadır.
Kabakgiller familyasındır. Dış kabuğu yumuşak ve koyu yeşil renktedir, olgunlaştıkça sarı-turuncu renge dönüşür. İçindeki tohumlu kısım parlak ve kırmızı renktedir. Meyvesinin iç kısmında p-insülin (kan şekerini düşürücü madde) ve çeşitli amino asitler bulunur. Ayrıca; demir, A ve C vitamini içeriği oldukça zengindir. Yapısındaki fenolik bileşikler ile antioksidan özelliği vardır. Genel olarak ülkemizin çeşitli yerlerinde farklı isimler alır. Bunlar; acı kabak, acı hıyar, acı kavun, armut balsamı ve balsam elması olarak adlandırılır.

Adalara baharı papatya ve gelincik tarlaları müjdeler. Doğal ortamda yetişen papatyalar becerikli hanımlar tarafından toplanıp kurutulur, yazın açık aktarlarda satılır. İyi bir papatya çayı hazırlamak için 2-3 yemek kaşığı kurutulmuş papatya çiçeğinin üzerine yarım litre kaynamış su ekleyerek 3-5 dakika demlenmesini beklemeniz yeterli. Daha sonra papatyayı süzerek çayınızı içebilirsiniz. Tatlandırmak için bal ya da birkaç damla limon ekleyebilirsiniz. Bunun dışında diğer başlıklarda papatya çayının iyi geldiği rahatsızlıklara göre papatya çayının hazırlanışının değiştiğini görebilirsiniz.

Funda çayı, fundagiller familyasından gelen ve dört mevsim yeşil kalan yaprakları ile tanınan funda bitkisinden hazırlanır. İnce dikensi yaprakları ile tanınan bitki, dağ yamaçlarında kendiliğinden yetiştiği gibi mor ve pembe çiçekleri ile bahçe süslemelerinde kullanılır. Funda çalısının yaprakları yaz mevsimin sonlarında ve sonbahar mevsimin başlarında toplanır ve kurutulur. Kurutulan funda yapraklarının suyu şifa amaçlı kullanılırken yapraklarından lapa yapılır. Funda yapraklarının en yaygın kullanımı ise çay şeklindedir.

Fıstık çamının (Pinus pinea) kozalaklarından çıkarılan sert kabukların kırılması sonucu elde edilen ve besin değeri oldukça yüksek bir besin maddesidir (Güneriçi) Bütün Akdeniz ülkelerinden yetişen bu ağaç şemsiye görünümünde 20 m.’ye boylanabilen geniş tepeli bir çam türüdür. Kozalak üretimi 20 yaşından sonra başlar. Özellikle Marmara Adası’nın tepelerinde ekimi yapılmıştır. İlaçlama yapılmadan üretimi doğal olarak yapılmaktadır.

Türk mutfağında pilav, dolma ve helvanın bir malzemesi olarak kullanılır.